Οι οικογενειακοί κανόνες είναι μια συμφωνία μεταξύ γονέων και παιδιών, που έχουν αποφασιστεί για να είναι ήρεμη η ζωή στο σπίτι, να μάθουν τα παιδιά τον σεβασμό και πώς να συμπεριφέρονται με τρόπο που θα τους επιτρέπει στο μέλλον να είναι αυτόνομα αλλά και ασφαλή, γνωρίζοντας τι είναι αποδεκτό και τι όχι. Στόχος είναι η ισορροπία μεταξύ των προσωπικών αναγκών κι επιθυμιών του καθενός, σεβόμενοι τις επιθυμίες των άλλων μελών.
Οι οικογενειακοί κανόνες είναι πολύ σημαντικοί τόσο για παιδιά όσο και για εφήβους, γιατί μόνο έτσι αισθάνονται ασφάλεια και σιγουριά. Οι οικογενειακοί κανόνες δεν είναι τίποτε άλλο από θετικές δηλώσεις, για το πώς μια οικογένεια αποφασίζει να φροντίσει και να συμπεριφέρεται στα μέλη της, ενώ αποτρέπονται οι καυγάδες και η ένταση. Τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν πού βρίσκονται τα όρια, τι να περιμένουν ενώ είναι βασικό οι γονείς να είναι συνεπείς στον τρόπο που μεταχειρίζονται παιδιά και εφήβους.
Είναι σημαντικό να συμμετάσχουν, όσο γίνεται, όλα τα μέλη της οικογένειας στην ανάπτυξη των οικογενειακών κανόνων. Φυσικά οι γονείς αποφασίζουν τους κανόνες, όμως μεγαλώνοντας τα παιδιά μπορούν να τους εξελίξουν, με τη σύμφωνη γνώμη φυσικά των γονιών τους. Τέλος, οι κανόνες στην οικογένεια αλλάζουν, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και μπαίνουν σε διαφορετικές ηλικιακές φάσεις. Άλλα πράγματα πια επιτρέπονται σε μεγαλύτερα παιδιά κι άλλα όχι.
Οι κανόνες ανά ηλικία
1.Σε παιδιά τριών ετών μπορείτε να μιλήσετε για τους λόγους που είναι απαραίτητοι οι οικογενειακοί κανόνες και σε τι βοηθούν.
2.Σαφείς και σύντομοι κανόνες λειτουργούν καλύτερα από μια μακρά λίστα κανόνων, στα μικρότερα παιδιά.
3.Τα μικρά παιδιά θα χρειαστούν υποστήριξη και συχνές υπενθυμίσεις για να ακολουθήσουν τους κανόνες, επειδή είναι πιθανό να ξεχάσουν ή να αγνοήσουν κάποιον.
4.Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και ωριμάζουν, οι κανόνες μπορούν να «μεγαλώσουν» μαζί με αυτούς.
5.Αν το παιδί σας παραβιάζει τους κανόνες, ίσως χρειαστεί να επιλέξετε τις μάχες που θα δώσετε για να επιβάλλετε το «σωστό» και να εστιάσετε σε βασικά θέματα, όπως η ασφάλεια και η δικαιοσύνη.
6.Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, μαθαίνουν και τις συνέπειες της μη τήρησης των κανόνων, τους κατανοούν και τους αποδέχονται.
7.Τα παιδιά πριν μπουν στην εφηβεία και κατά της διάρκειά της, κερδίζουν πολλά από τους οικογενειακούς κανόνες καθώς αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη συμπεριφορά τους.
Πώς θα θέσετε τους κανόνες στην οικογένειά σας
- Οι κανόνες κάθε οικογένειας είναι διαφορετικοί. Τα πρότυπα που δημιουργείτε θα επηρεάζονται από τις πεποιθήσεις, τις αξίες, την κατάστασή σας, την ωριμότητα και τις ανάγκες του παιδιού σας.
- Επιλέξτε τα πιο σημαντικά θέματα για να θεσπίσετε κανόνες, για παράδειγμα, ένας βασικός κανόνας είναι να μην πληγώνει σωματικά ο ένας τον άλλο, κλπ.
- Μπορείτε να αναπτύξετε κανόνες σχετικά με την ασφάλεια, τους τρόπους συμπεριφοράς, την ευγένεια, τις καθημερινές ρουτίνες και το σεβασμό ο ένας στον άλλο.
- Για τα μικρά παιδιά, σχεδιάστε ή εκτυπώστε από το διαδίκτυο εικόνες που δείχνουν τους κανόνες. Στη συνέχεια, βάλτε τις φωτογραφίες σε μια θέση που ο καθένας μπορεί να τους δει, όπως πάνω στο ψυγείο. Βάλτε τα παιδιά να χρωματίσουν ή να κόψουν τα χαρτιά με τους κανόνες, ώστε να έχετε την ευκαιρία να συζητήσετε μαζί τους γι αυτούς.
- Για τους εφήβους οι γραπτοί κανόνες (που βοηθούν πολύ) είναι καλύτερα να μην βρίσκονται σε εμφανές μέρος, όπως στο ψυγείο, αλλά κάπου στο δωμάτιό τους.
- Το να συζητάτε με τους εφήβους για τους κανόνες δεν σημαίνει ότι θα τους οδηγήσετε στο να τους σπάσουν, αλλά ίσα ίσα θα τους βοηθήσετε με την κουβέντα, να καταλάβουν τι είναι και γιατί χρειάζονται.
Είδη κανόνων
Οι κανόνες πρέπει να είναι συγκεκριμένοι και εύκολα κατανοητοί και χωρίζονται σε δυο κατηγορίες.
Οι κανόνες με τα «πρέπει»
Οι θετικοί κανόνες με τα «πρέπει» είναι χρήσιμα διδακτικά εργαλεία και καθοδηγούν καλύτερα τα παιδιά, σε σχέση με τους κανόνες «μην». Είναι καλύτερο να έχετε περισσότερους τέτοιους κανόνες. Μερικά παραδείγματα είναι τα εξής:
- Kαθόμαστε για φαγητό
- Μιλάμε με ευγένεια
- Φοράμε ζώνη ασφαλείας πάντα στο αυτοκίνητο
- Φερόμαστε καλά ο ένας στον άλλο
- Βλέπουμε τηλεόραση για μισή ώρα
Οι κανόνες με τα «μην»
Χρησιμοποιήστε τους κανόνες με τα “μην” όταν είναι δύσκολο να εξηγήσετε τι ακριβώς πρέπει να κάνουν τα μέλη της οικογένειας. Ορίστε μερικά παραδείγματα:
- Μην χτυπάτε ο ένας τον άλλο
- Μην ζητάτε άλλα πράγματα από το σούπερ μάρκετ
- Μην μπείτε σε αυτοκίνητο με οδηγό κάποιον που έχει πιει.
Κανόνες για συγκεκριμένες καταστάσεις
Πολλές φορές δημιουργούνται κανόνες για συγκεκριμένες καταστάσεις ώστε να τηρείται μια συμπεριφορά όπως:
- Για ένα ταξίδι με το αυτοκίνητο
- Για μια επίσκεψη σε σπίτι
- Για την χρήση του υπολογιστή και κινητού
- Για τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ ή αλλού
