Είναι πιο σοβαρό από ό,τι νομίζουμε!
Θα έχετε ακούσει ότι οι ειδικοί συνιστούν στους γονείς να αποφεύγουν να απασχολούν τα παιδιά τους βάζοντάς τα μπροστά από την τηλεόραση ή δίνοντάς τους tablet, κινητά και κονσόλες παιχνιδιών.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, τα παιδιά ηλικίας έως 18 μηνών θα πρέπει να αποφεύγουν εντελώς τις οθόνες (με μοναδική εξαίρεση τις περιπτώσεις που μιλούν για παράδειγμα στο SKYPE με συγγενείς και φίλους που ζουν μακριά. Στη συνέχεια, και μέχρι τα δεύτερα γενέθλιά τους μπορούν να βλέπουν για λίγη ώρα (όχι παραπάνω από μία την ημέρα) μόνο προγράμματα που είναι ειδικά σχεδιασμένα για παιδιά αυτής της ηλικίας. Οι λόγοι είναι πολλοί και έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου.Όπως εξηγεί η γνωστή Γαλλίδα παιδο-ψυχίατρος δρ. Anne- Lise Ducanda, η πολύωρη απασχόληση των μικρών παιδιών με οτιδήποτε έχει οθόνη -είτε πρόκειται για τηλεόραση είτε για υπολογιστή, tablet ή κινητό- ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την κοινωνικοποίηση και την ανάπτυξή τους.Πάρτε για παράδειγμα τα παιδικά τηλεοπτικά προγράμματα. Εκ πρώτης όψεως, δείχνουν απολύτως ασφαλή ή και ευεργετικά για τα παιδιά, γι’ αυτό και συχνά χαρακτηρίζονται ως «εκπαιδευτικά». Όμως ένα παιδί που περνάει περισσότερο χρόνο βλέποντάς τα και λιγότερο εξερευνώντας το περιβάλλον του, μπορεί να παρουσιάσει δυσκολίες στο να ακολουθεί απλές εντολές. Οι χαρακτήρες των παιδικών εκπομπών συχνά ζητούν από τα παιδιά να επαναλάβουν λέξεις ή να μετρήσουν μαζί του, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί αντιλαμβάνεται ακριβώς τι λέει. Έτσι, μπορεί να μάθει με αυτόν τον τρόπο να μετράει μέχρι το εκατό αλλά να μην ξέρει τι να κάνει εάν του ζητήσουμε να μας δώσει τρία από τα παιχνίδια του. Ο λόγος είναι ότι έχει μάθει να μετράει χωρίς να ξέρει τι αντιπροσωπεύει κάθε αριθμός, να επαναλαμβάνει χωρίς να μαθαίνει.Σύμφωνα με τη δρα Ducanda, οι πιο σημαντικοί λόγοι να κρατήσουμε τα παιδιά μακριά από οθόνες είναι οι εξής:
Δεν επιτρέπουν στο παιδί να αναπτύξει όσο χρειάζεται την αίσθηση της αφής. Ο εγκέφαλος των μικρών παιδιών αναπτύσσεται και δημιουργεί καινούριες συνάψεις καθώς αυτό εξερευνά τα αντικείμενα αγγίζοντάς τα ή ακόμα και βάζοντάς τα στο στόμα. Χωρίς την εμπλοκή της αίσθησης της αφής, δεν μπορεί να αναπτυχθεί στο μέγιστο.
Εμποδίζουν το παιδί από το να εξερευνήσει το περιβάλλον του. Αντίθετα, το ενθαρρύνουν να απομονώνεται. Όταν παίζουμε με ένα παιδί και του δίνουμε για παράδειγμα μια μπάλα, εκείνο αρχίζει να αναλύει δεδομένα που σχετίζονται με εκείνη. Την πιάνει με τα χέρια του, συνειδητοποιεί ότι έχει στρογγυλό σχήμα κι ότι εάν την πιέσει πολύ το σχήμα της παραμορφώνεται. Κι όταν την πετά κι αυτή χτυπάει πάνω στον τοίχο και επιστρέφει προς τη μεριά του, ο εγκέφαλός του αξιοποιεί τις συνδέσεις που του επιτρέπουν να κατανοήσει έννοιες όπως η επαναφορά. Όταν βλέπει μια μπάλα στην οθόνη δεν μπορεί να δει τίποτα περισσότερο από ένα σταθερό αντικείμενο δύο διαστάσεων που, στην πραγματικότητα, δεν έχει καμία σχέση με αυτό που πρέπει να μάθει ότι είναι η μπάλα. Επιπλέον, οι παιδικές εκπομπές και τα παιχνίδια έχουν πολύ έντονα χρώματα και ήχους που διασπούν την προσοχή του.
Δυσχεραίνουν την ανάπτυξη της γλωσσικής δεξιότητας. Τα παιδιά μαθαίνουν και κατανοούν καλύτερα τη μητρική γλώσσα τους μέσω της αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους. Όταν κάποιος τους μιλάει ενώ παράλληλα τα κοιτάζει και απευθύνεται σ’ αυτά μιλώντας για αυτό που κάνει την ίδια στιγμή, μπορούν να συνδέσουν τις λέξεις με τις αντίστοιχες πράξεις. Όταν τις ακούει από ένα καρτούν που δεν απευθύνεται σε εκείνο, οι λέξεις περνάνε από το μυαλό του χωρίς να συνδέονται με κάτι συγκεκριμένο κι έτσι δεν βγάζουν κανένα νόημα.
Η δρ. Ducanda εξηγεί ότι τα παιδιά που είναι υπερβολικά εκτεθειμένα σε οθόνες συχνά παρουσιάζουν προβλήματα παρόμοια με όσα εντάσσονται στο φάσμα του αυτισμού και συνιστά στους γονείς να περιορίσουν την ενασχόλησή τους με την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στο πολύ μία ώρα την ημέρα.