Θεωρία προσκόλλησης: ο ρόλος του πατέρα
Οι μπαμπάδες έχουν ένα ζωτικό ρόλο στη γονεϊκότητα που βασίζεται στη θεωρία της προσκόλλησης (ΘΠ)*.
Όταν η μητέρα είναι ο κύριος φροντιστής, είναι φυσικό να περνάει εκείνη το μεγαλύτερο διάστημα της επαφής με το μωρό. Τις πρώτες εβδομάδες, η μητέρα είναι εκείνη που θα κάνει τα περισσότερα στο μωρό σαν γονέας λόγω του χρόνου που περνάει το μωρό στο στήθος. Ωστόσο, λόγω αυτής της μεγαλύτερης επαφής της μητέρας με το παιδί (όταν η μητέρα είναι ο κύριος φροντιστής), ο πατέρας θα πρέπει να συμμετέχει ιδιαίτερα στην ανατροφή κατά το διάστημα που βρίσκεται στο σπίτι.
Ένας πατέρας που συμμετέχει εξυπηρετεί διττό σκοπό: θα δίνει τη δική του μοναδική προσφορά στο παιδί και θα αποτρέψει τη μητέρα απ’ το να εξουθενωθεί.
*Χάριν απλούστευσης, ,αναφέρομαι σε «σύζυγο», «πατέρα» και «γάμο». Παρακαλώ να το επεκτείνετε αυτό για να ταιριάξει σε κάθε μορφή μακροχρόνιας συνεργασίας που περιλαμβάνει την ανατροφή ενός παιδιού, όταν ο ένας γονέας μένει στο σπίτι με το παιδί ως βασικός φροντιστής. Οι μοναδικές ανάγκες της θεωρίας προσκόλλησης ως μονογονέας απαιτούν ειδική εστίαση, την οποία δεν είμαι ειδική να προσφέρω.
Η Μοναδική προσφορά του
Ο πατέρας δίνει τη δική του μοναδική προσφορά στο παιδί του. Αν εξαιρέσουμε το θηλασμό, ο πατέρας μπορεί να συμμετέχει σε όλους τους τομείς της ανατροφής του παιδιού του. Αυτή η στενή επαφή θα επιτρέψει στο νεαρό μωρό να εξοικειωθεί με τη ξεχωριστή μυρωδιά του μπαμπά του, τον ήχο και την αίσθηση, παρέχοντας στο παιδί ένα δεύτερο ισχυρό δεσμό προσκόλλησης. Καθώς το παιδί μεγαλώνει θα συνεχίσει να επωφελείται από αυτή τη στενή σχέση και από τις μοναδικές προσφορές του κάθε γονέα.
Πρόληψη εξουθένωσης
Η εμπλοκή του πατέρα έχει ιδιαίτερα σημασία όταν προσεγγίζεται η γονεϊκότητα που βασίζεται στη θεωρία προσκόλλησης, επειδή είναι πάρα πολύ εύκολο για μία μητέρα να εξουθενωθεί όταν πρέπει να καλύψει μόνη της όλες τις ανάγκες του παιδιού. Αν και είναι σύνηθες για ένα μωρό να προτιμά εκ φύσεως τη μητέρα τους πρώτους μήνες, ο πατέρας διαδραματίζει έναν κεντρικό ρόλο στη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος,βοηθώντας στη γαλούχηση του παιδιού υποστηρίζοντας τη μητέρα. Η συμμετοχή ενός πατέρα περιλαμβάνει τόσο συναισθηματική όσο και πρακτική υποστήριξη.
Συναισθηματική στήριξη
Όταν ο πατέρας είναι υποστηρικτικός και όχι επικριτικός, απελευθερώνει τη μητέρα με το να μοιραστεί τα βάρη της. Επειδή οι μητέρες που ακολουθούν τη θεωρία της προσκόλλησης βρίσκονται συχνά απέναντι στη συνήθη γονεϊκότητα και είναι συχνά απρόθυμες να συζητούν τους αγώνες της ανατροφής των παιδιών με φόβο μην τις κατηγορήσουν για τη γονεϊκή φιλοσοφία που επέλεξαν. Μία μητέρα που δεν αντιμετωπίζει αυτή την κριτική στο σπίτι θα είναι πιο εύκολο να εμπιστευτεί το σύζυγό της και να ζητήσει υποστήριξη αν χρειαστεί.
Η συναισθηματική υποστήριξη μπορεί να έχει πολλές μορφές, συμπεριλαμβανομένων:
- δημόσια στήριξη
- λεκτική ενθάρρυνση
- συμμετοχή στις αποφάσεις
- βοήθεια στην προετοιμασία του γεύματος και στις δουλειές του σπιτιού
- ενθάρρυνση στην κουρασμένη μητέρα να φροντίσει και τις δικές της ανάγκες, και
- συνεργασία με τη μητέρα να γίνουν αλλαγές όταν χρειάζεται
Αυτή η συναισθηματική υποστήριξη θα πρέπει να ξεκινά πριν γεννηθεί το μωρό με τη συμμετοχή του πατέρα και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εκτός από τα παραπάνω, η συμμετοχή μπορεί να περιλαμβάνει τη συνοδεία της μητέρας στους προγεννητικούς ελέγχους, το να μιλά στο μωρό ενώ βρίσκεται στη μήτρα, βοηθώντας στην προετοιμασία του παιδικού δωματίου και βοηθώντας τη μητέρα στη γέννα.
Πρακτική συμμετοχή
Παρά το γεγονός ότι ο πατέρας δεν μπορεί να θηλάσει το παιδί, μπορεί να υποστηρίξει το θηλασμό, όχι μόνο συναισθηματικά αλλά και πρακτικά. Μήπως η θηλάζουσα μητέρα χρειάζεται ένα ποτήρι νερό ή ένα βιβλίο; Υπάρχει κάποιο γεύμα που χρειάζεται προετοιμασία ή μεγαλύτερα παιδιά τα οποία χρειάζονται αλληλεπίδραση;
Ένα χρήσιμο εργαλείο για τους μπαμπάδες είναι το να φορούν το μωρό τους, ενθαρρύνοντας έναν ισχυρό δεσμό πατέρα-παιδιού, καθώς το παιδί συνηθίζει το βηματισμό του μπαμπά, την κίνηση, το χτύπο της καρδιάς, τη μυρωδιά και τη φωνή. Ο μπαμπάς μπορεί να φορά το παιδί στο σπίτι, να το πηγαίνει μία βόλτα ή να το κουνά για να κοιμηθεί.
Ο πατέρας μπορεί να εμπλακεί και στην ανατροφή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Για την οικογένεια που κάνει συγκοίμηση, η συμμετοχή αυτή μπορεί να είναι περισσότερο υποστηρικτική παρά πρακτική, καθώς οι διαταραχές ύπνου είναι ελάχιστες αφού το στρεσαρισμένο μωρό χρειάζεται μόνο να νιώσει ασφαλές κοντά στο γονέα ή να θηλάσει για να κοιμηθεί. Όταν το μωρό κοιμάται στο δικό του χώρο, ο πατέρας μπορεί να φέρει το μωρό στη μαμά όταν πρέπει να θηλάσει, ν’ αλλάξει την πάνα του μωρού αν χρειάζεται και να βάλει πίσω το μωρό για ύπνο.
Τέλος, ο πατέρας μπορεί να συμμετέχει στην καθημερινή φροντίδα του μωρού και του σπιτιού. Αυτό περιλαμβάνει καθαριότητα, αλλαγή πάνας, μπάνιο, προετοιμασία γεύματος και καθάρισμα, ρουτίνα ύπνου, διασκέδαση, παρηγοριά και ανταπόκριση στο κλάμα του μωρού.
Οφέλη
Η στενή συμμετοχή του πατέρα σε σχέση με το μωρό θα ωφελήσει ξεχωριστά κάθε μέλος της οικογένειας, καθώς και την οικογένεια στο σύνολό της.
Οφέλη για τον πατέρα
Εκτός από τα οφέλη που φέρνει οποιαδήποτε σχέση αμοιβαίας αγάπης, ο πατέρας θα επωφεληθεί από την ισχυρή προσκόλληση η οποία αναπτύσσεται μέσω της στενής επαφής με το παιδί. Καθώς ο δεσμός αυτός μεγαλώνει η σχέση πατέρα-παιδιού γίνεται όλο και πιο φυσική και ενστικτώδης. Η προκύπτουσα αμοιβαία εμπιστοσύνη και ευαισθησία είναι η βάση της σχέσης γονέα-παιδιού και το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα στηριχτεί μελλοντικά η πειθαρχία (συνεργασία).
Κάθε αλληλεπίδραση με το μωρό επιτρέπει στον πατέρα να διαβάζει και να ανταποκρίνεται καλύτερα στα συνθήματα του παιδιού του. Όσο καλύτερα γνωρίζει ο πατέρας το παιδί και όσο περισσότερο εμπιστεύεται το παιδί τον πατέρα, τόσο ευκολότερη θα είναι η συνεργασία καθώς το παιδί μεγαλώνει. Ο πατέρας θα είναι επίσης καλύτερα εξοπλισμένος στο να φροντίσει το παιδί σε περίπτωση απουσίας της μητέρας.
Οφέλη για τη μητέρα
Με τη βοήθεια ενός μπαμπά που συμμετέχει και φροντίσει, η μητέρα:
- θα είναι πιο ξεκούραστη και ήρεμη
- θα είναι πιο εύκολο να φροντίσει τις δικές της ανάγκες
- θα είναι λιγότερο πιθανό να πάθει επιλόχειο κατάθλιψη
- θα είναι σίγουρη για τις ικανότητες του συζύγου να φροντίσει το παιδί του, και
- θα επωφεληθεί συναισθηματικά από την υποστήριξη και την ενθάρρυνση του συζύγου της
Οφέλη για το παιδί
Το παιδί επωφελείται με το να έχει ένα δεύτερο ισχυρό δεσμό προσκόλλησης. Κάθε γονέας προσφέρει κάτι μοναδικό στη σχέση του με το παιδί του και το παιδί ωφελείται και από τους δυο. Το να έχει μία στενή σχέση και με τους δυο γονείς του επιτρέπει στο παιδί να μεγαλώνει ως ένας υγιής, καλά προσαρμοσμένος ενήλικας. Η θετική αλληλεπίδραση με το παράδειγμα ενός πατέρα που εμπλέκεται θα ωφελήσει το παιδί καθώς μεγαλώνει.
Οι μητέρες και οι πατεράδες σχετίζονται με τα παιδιά τους με διαφορετικό τρόπο, προσεγγίζουν τη συνεργασία με διαφορετικό τρόπο και αλληλεπιδρούν διαφορετικά με τα παιδιά τους. Όταν η υποκειμενική προσέγγιση για την ανατροφή των παιδιών είναι κοινή, αυτές οι διαφορές θα ισορροπήσουν και θα αλληλοσυμπληρωθούν. Το παιδί θα ευδοκιμήσει μέσα στη διαφορετική προσέγγιση του κάθε γονέα.
Ενθάρρυνση του απρόθυμου πατέρα
Λόγω της συχνής επαφής και της στενής σχέσης μεταξύ της μητέρας και του παιδιού, η μητέρα που ακολουθεί τη θεωρία της προσκόλλησης αποκτά γρήγορα εμπειρία στο να διαβάζει τις ανάγκες του παιδιού. Αυτό στην αρχή μπορεί να κλονίσει την αυτοπεποίθηση του πατέρα. Θα πρέπει να του δοθεί η ευκαιρία να συνδεθεί και να μάθει εξίσου να διαβάζει τις ανάγκες του παιδιού. Η θεωρία της προσκόλλησης είναι ιδιαίτερα επωφελής για τον πατέρα υπό αυτές τις συνθήκες γιατί του δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξει με το παιδί του τη βαθύτερη σχέση που μπορεί στον περιορισμένο χρόνο που διαθέτει.
Για να ενθαρρύνεται τον απρόθυμο πατέρα:
- προωθείστε την έγκαιρη σύνδεση με το να κρατάει και να παρηγορεί το μωρό
- παρέχετε ευκαιρίες για να μάθει να διαβάζει τις ανάγκες του παιδιού
- επιτρέψτε του να αναπτύξει το δικό του μοναδικό τρόπο να ικανοποιεί τις ανάγκες του παιδιού
- κάντε προτάσεις αν χρειαστεί, χωρίς να επικρίνετε («θα μπορούσες…»)
- αγοράστε τον κατάλληλο μάρσιπο
- παρέχετε στον πατέρα στοιχεία ώστε να αναπτύξει μία βαθύτερη κατανόηση για τη θεωρία της προσκόλλησης
Συνοψίζοντας
Ο πατέρας έχει να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στη γονεϊκότητα που βασίζεται στη θεωρία της προσκόλλησης, παρέχοντας στο παιδί τη μοναδική του προσφορά καθώς ταυτόχρονα βοηθά τη μητέρα να μην εξουθενωθεί.
Η συμμετοχή ενός πατέρα περιλαμβάνει τόσο συναισθηματική υποστήριξη όσο και πρακτική συμμετοχή. Η συναισθηματική υποστήριξη μπορεί να περιλαμβάνει, κατανόηση, ενθάρρυνση, ενότητα, συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, καθώς και βοήθεια για την πραγματοποίηση αλλαγών όταν αυτό χρειάζεται. Η πρακτική συμμετοχή μπορεί να περιλαμβάνει την υποστήριξη του θηλασμού, το να φοράει το μωρό, τη συγκοίμηση, το να λαμβάνει μέρος σε πρακτικά ζητήματα της νύχτας και με τη βοήθεια στην καθημερινή φροντίδα του μωρού και του σπιτιού.
Η θεωρία της προσκόλλησης θα επιτρέψει στον πατέρα να συνδεθεί με το παιδί πιο γρήγορα και θα του δώσει χρήσιμα εργαλεία ώστε να βοηθήσει τη μητέρα συναισθηματικά ενώ βοηθά πρακτικά στη γονεϊκή μέριμνα. Εκτός από τα οφέλη που αυτό προσφέρει στη μητέρα και στο παιδί, δίνει τη δυνατότητα στον πατέρα να γίνει ένας σίγουρος και με συμμετοχή πατέρας.
