Σε μελέτες και έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και δυσλεξία κυμαίνεται στο 30% περίπου των παιδιών της κάθε σχολικής τάξης, ιδίως στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Αυτό σημαίνει, πως σε όλες οι τάξεις του Δημοτικού υπάρχουν παιδιά με δυσλεξία ή κάποια άλλη μαθησιακή δυσκολία. Αυτά τα παιδιά έχουν απεριόριστες δυνατότητες να ενταχθούν πλήρως τόσο στο κοινωνικό, όσο και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Έχουν όλες τις ικανότητες να εκπαιδευτούν μαζί με τους συμμαθητές τους, αρκεί να έχουν ένα επαρκές και δομημένο εκπαιδευτικό πλαίσιο.
Συνήθως, ο δάσκαλος είναι αυτός που διαπιστώνει πρώτος τυχόν μαθησιακές δυσκολίες στους μαθητές του. Αυτό συμβαίνει γιατί εκείνος περνάει τον μεγαλύτερο χρόνο μαζί τους, στο σχολικό περιβάλλον. Εισηγείται στον Διευθυντή του σχολείου, για τα παιδιά που πιθανόν να παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες και εκείνος με τη σειρά του ενημερώνει τον σύμβουλο παιδαγωγικής ευθύνης. Διαπιστώνονται οι δυσκολίες, ενημερώνονται οι γονείς και οι ίδιοι οι γονείς απευθύνονται στους αρμόδιους δημόσιους φορείς, όπως ΚΕΔΔΥ, Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα και Δημόσια Νοσοκομεία. Εκεί, η κατάλληλη και εξειδικευμένη ομάδα, αξιολογεί τις μαθησιακές δυσκολίες και καθοδηγεί τόσο τους γονείς όσο και τα παιδιά. Είναι, όμως, τα πράγματα, πάντα τόσο απλά; Μπορεί, τελικά το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα να στηρίξει ουσιαστικά αυτά τα παιδιά; Μπορεί η σωστή τους εκπαίδευση να αποτελέσει έναν σημαντικό ακρογωνιαίο λίθο για μια μεταρρυθμιστική παιδεία; Βέβαια, και μπορεί!
- Μπορούν να γίνονται σεμινάρια υποχρεωτικής παρακολούθησης στις σχολικές μονάδες, στα οποία θα συμμετέχουν όλοι οι δάσκαλοι. Μέσα σε αυτά τα σεμινάρια, οι δάσκαλοί θα έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν στην ανίχνευση και στην αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών μέσα στην τάξη, αλλά και να μάθουν καινούριες μεθόδους, καθώς τα πράγματα συνεχώς εξελίσσονται.
- Μπορεί να υπάρχει ένα εγχειρίδιο με ένα αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών. Εκεί, να περιγράφονται, αναλυτικά, όλα τα σημάδια που δείχνουν τη δυσλεξία ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες., όπως δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, καθώς και προτάσεις με τρόπους αντιμετώπισης μέσα στην τάξη. Το εγχειρίδιο, μπορεί να συνταχθεί από εξειδικευμένη ομάδα, σε θέματα Δυσλεξίας και Μαθησιακών Δυσκολιών, αλλά και με τη στήριξη δασκάλων.
- Ο δάσκαλος μπορεί να χρησιμοποιεί τη διαφοροποιημένη διδασκαλία (differentiation), ώστε να υποστηρίζονται και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, μέσα στην τάξη. Διεθνώς, οι δάσκαλοι πολλές φορές διαφοροποιούν ή απλοποιούν το περιεχόμενο της διδασκαλίας τους, ώστε να στηρίξουν και τα παιδιά με δυσλεξία. Εξάλλου, όταν ο συγκεκριμένος τρόπος διδασκαλίας κάνει τα παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες να μαθαίνουν, τότε είναι ο σωστός τρόπος διδασκαλίας.
- Η κάθε περιφέρεια μπορεί να συνεργάζεται με Ειδικούς Παιδαγωγούς, οι οποίοι να είναι εξειδικευμένοι σε θέματα Δυσλεξίας και Μαθησιακών Δυσκολιών και να είναι με σύμβαση ορισμένου χρόνου. Εκείνοι να επισκέπτονται τα σχολεία της περιφέρειάς τους και να αξιολογούν τα παιδιά, στα οποία έχουν διαπιστωθεί τυχόν μαθησιακές δυσκολίες (συνήθως στο β΄ τρίμηνο της Α΄ Δημοτικού, στο β΄ τρίμηνο της Β΄ Δημοτικού και στο Α΄ τρίμηνο της Γ΄ Δημοτικού) από τον σύλλογο διδασκόντων. Ενημερώνουν και καθοδηγούν τόσο τους δασκάλους όσο και τους ίδιους γονείς, μέσα από μια έκθεση αξιολόγησης και προτάσεις παρέμβασης. Μόνο σε περιπτώσεις παιδιών που διαπιστωθούν σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες, οι Ειδικοί Παιδαγωγοί, σε συνεργασία με το σχολείο, τον σχολικό σύμβουλο και τον γονιό, να παραπέμπουν τα παιδιά και να κλείνουν οι ίδιοι τα ραντεβού στους αρμόδιους δημόσιους φορείς, στους οποίους ανήκει το κάθε σχολείο. Έτσι, θα μειωθεί αισθητά η λίστα αναμονής, που τις περισσότερες φορές είναι και δύο χρόνια, θα πηγαίνουν τα παιδιά που πράγματι έχουν θέματα και τόσο οι δάσκαλοι, όσο και οι γονείς θα παίρνουν άμεσα κατευθύνσεις για να βοηθήσουν τα παιδιά στο σχολείο, αλλά και στο σπίτι.
- Ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, μέσα στην τάξη μπορούν να υπάρχουν ένας ή δύο Ειδικοί Παιδαγωγοί, οι οποίοι να στηρίζουν αυτά τα παιδιά και να παρεμβαίνουν, όταν χρειάζεται. Διεθνώς, οι Ειδικοί Παιδαγωγοί βρίσκονται μέσα στις τάξεις και μόνο σε βαριές περιπτώσεις, η εκπαίδευση των παιδιών γίνεται εκτός τάξης. Αυτή η τακτική αποτελεί ιδιαίτερη βοήθεια στους δασκάλους, οι οποίοι έχουν να αντιμετωπίσουν και να διδάσκουν μεγάλο αριθμό παιδιών.
- Τα τμήματα ένταξης, τα οποία είναι πολύ σημαντικά, μπορούν να γίνονται με τη λήξη του σχολικού προγράμματος. Οι ομάδες των παιδιών να συντάσσονται ανάλογα με τις δυσκολίες και όχι με την ηλικία και να μην ξεπερνούν τα 5 παιδιά. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δε χρειάζεται να αποχωρούν από την τάξη, να χάνουν το οποιοδήποτε μάθημα και να στοχοποιούνται. Συνήθως, μετά το σχολείο, τα περισσότερα παιδιά ακολουθούν κάποια εξωσχολική δραστηριότητα μέσα στον χώρο του σχολείου. Οπότε, και αυτά τα παιδιά ακολουθούν τη συγκεκριμένη εξωσχολική δραστηριότητα. Διεθνώς, υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένοι χώροι, μέσα στα σχολεία, στους οποίους τα παιδιά με Δυσλεξία και Μαθησιακές Δυσκολίες ακολουθούν ένα δομημένο πρόγραμμα παρέμβασης.
Όταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα πετυχαίνει να εντάξει τα παιδιά με Δυσλεξία και Μαθησιακές Δυσκολίες στη γενική παιδεία, να τα στηρίξει και να τους δώσει τις ίδιες ευκαιρίες με τα υπόλοιπα παιδιά, τότε έχει πετύχει! Εξάλλου, σύμφωνα με τους Conway, C., Greene, L. , Bell, N. και Turner, M. η δομημένη παιδεία φαίνεται από τον τρόπο που το σύστημα της εκπαίδευσης στηρίζει τα παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες.
Ιωάννα Δημητριάδου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
“ Beginning to read: Thinking and learning about print”, Adams, M.J. (1990) Cambridge, MIT Press.
“Development and disorders of spelling in the beginning school years”, Bailet, L.L. (1991), A.M. Bain, L.L. Bailet , & L.C. (Eds.).
Turner, M. (1997). Psychological Assessment of Dyslexia. London: Whurr.
“Developing Independent Readers: Strategy – Oriented Reading Activities for Learners with Specila Needs”, Cynthia Conway Waring, 1998
“Finding Help when your Child is Struggling in School, from Kindergarten Through Junior High School”, Lawrence J. Greene, 1998
“Συνεκπαίδευση Παιδιών Με και Χωρίς Προβλήματα Μάθησης και Συμπεριφοράς”, Τάφα, Ε. (1998), Ελληνικά Γράμματα
Cohen, I., Manion I. & Morrison, K. (1998): A guide to teaching practice, Fourth Edition, New York
Προσαρμογές αναλυτικών προγραμμάτων για μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες, Τζουριάδου, Μ. (2008), Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
“Η αλφαβήτα που μπερδεύει: Κοντά στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες”, Παντελιάδου, Σ. (2015), Πεδίο
“Early Intervention for Kids with Dyslexia”, Marianne, S. (2015)
Turner, M. (1997). Psychological Assessment of Dyslexia. London: Whurr
International Dyslexia Association, 2017
“Universal Screening: K- 2 Reading, International Dyslexia Association, 2017,
* Η κα. Ιωάννα Δημητριάδου είναι Ειδική Παιδαγωγός σε θέματα Δυσλεξίας και Μαθησιακών Δυσκολιών.
