Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε γίνει μάρτυρες ενός αυξανόμενου ενδιαφέροντος για το ρόλο τον οποίο παίζει ο πατέρας στη ζωή του παιδιού. Οι διάφοροι κλάδοι που ασχολούνται με τη μελέτη της συμπεριφοράς του παιδιού ερευνούν πλέον τη θέση του πατέρα μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, την επίδραση της ανατροφής από τον πατέρα και τον αντίκτυπο της πατρικής φροντίδας στην ψυχοπαθολογία του παιδιού. Παρακάτω θα δούμε το το ρόλο του πατέρα στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Συναισθηματική ανάπτυξη
Τα νήπια με ενεργή συμμετοχή του πατέρα εμφανίζουν ασφαλείς δεσμούς με τον πατέρα. Ταυτόχρονα, δείχνουν να είναι ικανότερα να διαχειριστούν καταστάσεις που δεν γνωρίζουν και φαίνεται να μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα αγχωτικές καταστάσεις.
Η συμμετοχή του πατέρα στις ασχολίες του παιδιού σχετίζεται θετικά με την ικανοποίηση του παιδιού από τη ζωή και με μικρότερα ποσοστά κατάθλιψης. Τα παιδιά στα οποία ο πατέρας έχει ένα ενεργό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση και στην φροντίδα των αναγκών εκφράζουν λιγότερες φορές αρνητικά συναισθήματα, έχουν λιγότερα συμπτώματα ανησυχίας και δείχνουν καλύτερη κοινωνική ικανότητα.
Η στενή επαφή πατέρα-παιδιού φαίνεται να βοηθάει το παιδί να αντιμετωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις με ευθυμία και να είναι ικανότερο να διαχειριστεί συγκινησιακές καταστάσεις. Η συμμετοχή των πατεράδων συμβάλει σημαντικά στην εφηβική ευτυχία και γενικότερα σε λιγότερα προβλήματα την περίοδο αυτή.
Η ενεργή συμμετοχή του πατέρα έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να αποκτά καλύτερο εσωτερικό έλεγχο (locus control). Άλλες έρευνες δείχνουν ότι ενασχόληση του πατέρα βοηθάει στον καλύτερο έλεγχο της παρορμητικότητας και στην καλύτερη λήψη αποφάσεων.
Ο ενεργός ρόλος του πατέρα μέσα στην οικογένεια δείχνει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συναισθηματική εκπαίδευση των παιδιών αλλά και στην αποδοχή της πατρικής φιγούρας, βοηθώντας στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού.
Οι νέοι ενήλικες οι οποίοι είχαν μια ενεργητική σχέση με τον πατέρα τους, μεγαλώνοντας είναι πιθανό να έχουν μεγαλύτερες επιτυχίες στον εργασιακό χώρο και να μπορούν να εμπιστευθούν τους ανθρώπους που τους περιβάλλουν με αποτέλεσμα να δημιουργούν καλύτερες φιλικές σχέσεις . Τα παιδιά αποκτούν καλύτερη σχέση με τον πατέρα όταν ο τελευταίος τους προσφέρει ασφάλεια, τα ενθαρρύνει και δείχνει ευαισθησία απέναντι στα προβλήματά τους.
Κοινωνική ανάπτυξη
Η ενεργή συμμετοχή του πατέρα εμφανίζει θετική συσχέτιση με πλήθος κοινωνικών δεξιοτήτων όπως, η κοινωνική πρωτοβουλία και η ωριμότητα. Αυτές οι δεξιότητες φαίνεται να ξεκινούν από την ηλικία των τριών ετών. Σε έρευνα που έγινε στην Ιαπωνία το 2002 βρέθηκε ότι η συμμέτοχη του άντρα μέσα στην οικογένεια είχε άμεση επιρροή στην κοινωνική ανάπτυξη παιδιών στην ηλικία των 3 ετών. Επίσης, τα παιδιά τα οποία έχουν δεχτεί την πατρική φροντίδα, εμφανίζονται να έχουν θετικές σχέσεις με τους ομοίους τους, λιγότερη επιθετικότητα και να είναι περισσότερα γενναιόδωρα σε σχέση με παιδιά τα οποία δεν είχαν ενεργούς πατεράδες. Έτσι, η αρνητική συμμετοχή του πατέρα μέσα στην οικογένεια είχε άμεσες συνέπειες στην εφηβική κοινωνική συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα έδειξαν μειωμένη αποδοχή από τους συνομηλίκους και περιστατικά επιθετικότητας.
Η πατρική εμπλοκή δείχνει να παίζει ρόλο και στη συμμετοχή των παιδιών σε παιχνίδια του με συνομηλίκους τους. Οι Volling και Belsky το 1992, σε έρευνα την οποία διεξήγαγαν σε 30 οικογένειες, είδαν ότι τα παιδιά των οποίων οι πατεράδες είχαν ένα ενεργό ρόλο στα παιχνίδια παρουσίαζαν λιγότερες αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις και λιγότερες συγκρούσεις στα παιχνίδια με συνομηλίκους.
Ο ρόλος της πατρικής φροντίδας φαίνεται να επηρεάζει και την ενήλικη ζωή στον τομέα των κοινωνικών συναναστροφών. Οι φιλίες των παιδιών που έχουν απολαύσει μία σωστή πατρική φροντίδα δείχνουν να είναι πιο στενές . Σε μία διαχρονική έρευνα 36 ετών, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γάμοι των παιδιών των οποίων η πατρική συμμετοχή ήταν στοργική και ζεστή, είχαν μεγαλύτερη διάρκεια και χαρακτηρίστηκαν ως πετυχημένοι.
Τα οφέλη του άντρα ως «καλός» πατέρας
Η εμπλοκή του άντρα στη φροντίδα των παιδιών δεν έχει θετικό αντίκτυπο μόνο προς το παιδί αλλά και προς τον πατέρα. Οι άντρες οι οποίοι εμπλέκονται στο μεγάλωμα των παιδιών εμφανίζουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και είναι ικανοποιημένοι από το ρόλο τους ως γονείς. Ο χρόνος ο οποίος παρέχεται από τον πατέρα προς το παιδί δίνει την δυνατότητα στον άντρα γονιό να εισπράξει την αγάπη από τα παιδιά και να παγιοποιήσει τη σχέση τους. Η ασχολία με τα παιδιά μπορεί να βοηθήσει και στη μεταβολή της αρνητικής διάθεσης του πατέρα.
Οι πατεράδες που εμπλέκονται στη φροντίδα των παιδιών τους εμφανίζουν μεγαλύτερη ψυχοκοινωνική ωριμότητα και είναι περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν λιγότερους πρόωρους θανάτους και μικρότερα ποσοστά κατάχρησης ουσιών.
Μοσκόφογλου Ορέστης Ψυχολόγος BSc, ΜBPsS
