Στην εποχή μας η αύξηση των διαζυγίων είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο με αυξανόμενη τάση. Συχνά τα χωρισμένα ζευγάρια είναι γονείς ενός ή περισσότερων παιδιών και βεβαίως ένα κεντρικό σημείο αναφοράς σε κάθε διαζύγιο είναι αναπόφευκτα το παιδί: πώς θα το πάρει, πώς θα του το πουν οι γονείς, ποια θα είναι η σχέση του με τους χωρισμένους του πλέον γονείς, ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει στην ψυχολογία του, στη σχολική του επίδοση και στη συμπεριφορά του ένα διαζύγιο;
Εκείνο που παρατηρούμε είναι ότι ένα διαζύγιο δε συνοδεύεται με τα ίδια δεδομένα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το ζευγάρι πετυχαίνει ένα συναινετικό, «φιλικό» διαζύγιο, με πλήρη κατανόηση του ενός προς τον άλλο και υπάρχουν περιπτώσεις όπου το διαζύγιο μετατρέπεται σε πεδίο έντονης αντιπαλότητας. Εκείνο που πρέπει να έχουν κατά νου οι γονείς είναι πως οφείλουν να δώσουν έμφαση στην ψυχική ισορροπία των παιδιών τους. Και για να το πετύχουν αυτό θα πρέπει να έχουν υπόψη κάποια βασικά στοιχεία ή αν προτιμάτε κάποιους «κανόνες» που πρέπει να ακολουθούνται σ’ αυτές τις περιπτώσεις:
- Η ανακοίνωση ενός διαζυγίου πρέπει να γίνεται με την παρουσία και των δυο γονιών αφού είναι απόλυτα βέβαιοι ότι η απόφασή τους αυτή είναι οριστική. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προηγηθεί η απόφαση των γονιών για τα διάφορα ζητήματα που προκύπτουν: ποιος φεύγει, πότε, πού μένει, κάθε πόσο βλέπει τα παιδιά, τι γίνεται με το οικονομικό κομμάτι κλπ; Δεν πρέπει αυτά τα ζητήματα να αφεθούν για μετά, γιατί ίσως προκύψουν διαφωνίες που δεν θα ήταν σωστό να τις βιώσουν τα παιδιά των ήδη χωρισμένων γονιών τους.
- Κατά την ανακοίνωση της απόφασης του διαζυγίου είναι καλό να είναι παρόντα όλα τα παιδιά της οικογένειας. Αυτό χρειάζεται γιατί με τον τρόπο αυτό τα παιδιά νιώθουν μια μεγαλύτερη ασφάλεια, αλλά και γιατί έτσι τους δίνεται η ευκαιρία να στηρίξουν το ένα το άλλο.
- Οι γονείς οφείλουν να εξηγήσουν στα παιδιά τους με απλά λόγια γιατί χωρίζουν. Δεν χρειάζονται μεγάλες λεπτομέρειες, ενώ σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τονίζουν τον αλληλοσεβασμό τους.
- Δεν θα πρέπει να αφεθούν οποιεσδήποτε χαραμάδες αμφιβολίας στα παιδιά για την αγάπη των γονιών τους σε αυτά. Οφείλουν σε αυτή τη συνάντηση οι γονείς να επαναλάβουν στα παιδιά τους πόσο πολύ τα αγαπούν, πως η αγάπη τους θα είναι πάντα δεδομένη για εκείνα και πως πάντα θα είναι δίπλα τους να τα στηρίζουν.
- Πρέπει επίσης να προσέξουν οι γονείς να μην εκληφθεί από τα παιδιά τους ότιενδέχεται να φταίνε τα ίδια για το χωρισμό. Στο μυαλό και στο συναισθηματικό κόσμο ενός παιδιού «παίζει» να παίρνουν διαστάσεις κάποια πράγματα, όπως οι μέτριες επιδόσεις του στο σχολείο, το γεγονός ότι μπορεί να κάνει αταξίες κλπ και να νομίζουν πως εξαιτίας του οδηγούνται οι γονείς στο διαζύγιο! Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αφεθούν τα παιδιά να αυτοενοχοποιούνται για το διαζύγιο των γονιών και αυτό θα πρέπει να τους γίνεται ξεκάθαρο.
- Στη συνάντηση αυτή θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο στα παιδιά ποιος από τους δυο γονείς φεύγει από το σπίτι (συνήθως ο πατέρας), πού θα μένει, πότε θα βλέπει τα παιδιά, ποια είναι τα τηλέφωνά του για να μπορούν τα παιδιά να επικοινωνούν μαζί του όποτε νιώθουν ανάγκη.
- Ο πατέρας παίρνει τα παιδιά στο νέο του σπίτι και τα προσκαλεί να συμμετάσχουν στην προσπάθεια επίπλωσης, διακόσμησης κλπ. Τα παιδιά θα πρέπει να νιώσουν ότι απλά θα έχουν και ένα δεύτερο μέρος διαμονής και πως τους δίνεται η δυνατότητα να πουν άποψη, να συμμετάσχουν στην ετοιμασία του νέου αυτού μέρους κλπ.
- Το ζευγάρι θα πρέπει να ξεκαθαρίσει στον περίγυρο, παππούδες, γιαγιάδες, θείους, θείες κλπ ποια στάση πρέπει να έχουν έναντι των παιδιών. Δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να μιλάνε στα παιδιά για το διαζύγιο των γονιών τους, αυτό είναι κάτι που αφορά τους γονείς και τα παιδιά. Επίσης, δεν θα πρέπει η ευρύτερη οικογένεια να προσπαθεί να φορτώσει ενοχές στον ένα από τους δυο γονείς «ενημερώνοντας» επί τούτου τα παιδιά! Δεν είναι δική τους δουλειά να χρησιμοποιούν τα παιδιά εναντίον του πατέρα ή της μητέρας.
- Μετά το χωρισμό τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα θα πρέπει να είναι προσεχτικοί για το πώς μιλάνε στα παιδιά για τον άλλο γονιό τους. Δεν πρέπει να γίνεται προσπάθεια να απομυθοποιηθεί είτε ο ένας είτε ο άλλος γονιός στα μάτια των παιδιών του. Τα παιδιά έχουν ανάγκη τη σωστή σχέση και με τους δυο γονείς και δεν μπορεί να γίνεται προσπάθεια να χαλάσει η σχέση των παιδιών είτε με τη μητέρα είτε με τον πατέρα.
- Αν είναι σημαντικό στο σπίτι να έχουν κοινή πολιτική στην ανατροφή των παιδιών οι δυο γονείς, να θέτουν όρια και κανόνες κλπ είναι ακόμη πιο σημαντικό να ισχύσει τούτο, όταν τα παιδιά μένουν σε δυο διαφορετικά σπίτια. Γι’ αυτό η συνεννόηση μεταξύ των χωρισμένων γονιών στο ζήτημα των ορίων και κανόνων και στην τήρηση καθημερινών ρουτινών είναι εκ των ων ουκ άνευ.
- Οι γονείς οφείλουν να ενημερώσουν σημαντικά πρόσωπα στη ζωή των παιδιών για το διαζύγιο. Τέτοια σημαντικά πρόσωπα είναι οι δάσκαλοι των παιδιών, οι γιατροί, συγγενείς και φίλοι της οικογένειας.
- Οι γονείς δεν πρέπει να καταπνίγουν την ανάγκη των παιδιών προκειμένου να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για τη νέα κατάσταση που περιήλθαν.
- Ο χρόνος που οι γονείς έχουν με τα παιδιά τους πρέπει να τους αφιερώνεται αποκλειστικά και να είναι ποιοτικός χρόνος. Η διάθεση των γονιών δεν μπορεί και δεν πρέπει να επηρεάζει αυτή τη σχέση στον ουσιώδη χρόνο που τα παιδιά είναι με τον ένα ή τον άλλο γονιό.
- Υπάρχουν αντιδράσεις των παιδιών που είναι φυσιολογικές και κατά κάποιο τρόπο αναμενόμενες μετά από ένα διαζύγιο. Τέτοιες αντιδράσεις είναι ο θυμός, ο φόβος, η άρνηση, οι ενοχές, η παλινδρόμηση, οι αλλαγές στον ύπνο, η στεναχώρια, η συμπεριφορά προς τους γονείς σαν να είναι τα ίδια ενήλικες και τους προστατεύουν! Δεν χρειάζεται πανικός, είναι φυσιολογικές αντιδράσεις και αν οι γονείς νιώθουν ότι δεν μπορούν να τις διαχειριστούν θα μπορούσαν να δουν ένα ειδικό για να πάρουν τη σωστή βοήθεια.
- Υπάρχουν όμως και ενδεχομένως πιο ανησυχητικές αντιδράσεις ή συμπτώματα που θα πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς να ζητήσουν σχετική βοήθεια. Τέτοιες είναι η σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, η εμφάνιση εκτεταμένων αλλαγών στον ύπνο (καθόλου ύπνος ή υπερβολικά πολύς ύπνος), προβλήματα στο σχολείο (συμπεριφοράς, επίδοσης), εκρηκτική συμπεριφορά, εγκατάλειψη του σπιτιού για ώρες χωρίς άδεια του γονιού, συχνοί πονοκέφαλοι, στομαχικές διαταραχές, έντονοι φόβοι και ανασφάλειες, κλοπές, ψέματα, εφιάλτες στον ύπνο…
Σε κάθε περίπτωση ένα διαζύγιο δεν θα πρέπει να θυματοποιεί τα παιδιά. Με επίκεντρο το πώς θα διατηρηθεί η ψυχική τους ηρεμία, πώς θα τους ανακοινωθεί και ποια δεδομένα θα ισχύσουν στη σχέση τους με τους γονείς τους και στο μεγάλωμά τους οφείλουν οι γονείς να «κτίσουν» ένα φιλικό διαζύγιο. Στο μεταξύ, ας κρατήσουμε στο μυαλό πως ένα διαζύγιο δεν μπορεί να είναι κι ότι πιο ευχάριστο στη ζωή ενός παιδιού. Ωστόσο, όταν αυτό είναι αναπόφευκτο δεν μπορεί να αποφεύγεται για χάρη του παιδιού! Χρειάζονται όμως σωστοί και λεπτοί χειρισμοί για χάρη του παιδιού, αφού αυτό είναι και το μόνο που δεν φταίει στις σχέσεις του ζευγαριού και στο πώς αυτές οδηγήθηκαν στο χωρισμό.
